به گزارش گروه سیاسی «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ نشست هم‌اندیشی «مشارکت در انتخابات پیش‌رو؛ راهکارها و چالش‌ها» در مؤسسه پژوهشی فرهنگی انقلاب اسلامی وابسته به دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت الله العظمی خامنه‌ای(مدّ ظلّه‌العالی) با حضور «سیدمرتضی نبوی» عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام، «منوچهر متکی» سخنگوی شورای وحدت، «عبدالله مرادی» مدیرکل دفتر امور سیاسی وزارت کشور «علی خضریان» نماینده مجلس برگزار شد.
سیدمرتضی نبوی در این نشست با اشاره به بیانات رهبر انقلاب در زمینه انتخابات در دیدار با مسئولان نظام، گفت: سخنان مقام معظم رهبری در زمینه انتخابات جدی و راهگشا بود. انتخابات در این مقطع، جنبه امنیت نرم پررنگی دارد.
عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام اضافه کرد: اتفاقاتی که در گذشته افتاد این بود که حس کردند پشتوانه مردمی نظام در دو انتخابات گذشته کم شده و تصور کردند که اگر اغتشاشاتی ایجاد کنند، مردم حمایت خواهند کرد. اما مردم خیلی زود فهمیدند که اهداف این اغتشاشات به نفع‌شان نیست.
وی در ادامه به سخنان مقام معظم رهبری اشاره کرد، گفت: اگر جنبه رقابت جدی باشد و مشارکت بالا باشد و انتخابات در فضای امنی برگزار شود، نشانه قدرت ملی است. کسانی که در زمینه انتخابات نقش ایفا می‌کنند، وزارت کشور، هیات های نظارت و اجرایی، شورای نگهبان و رسانه‌ها به همراه اصحاب رسانه باید در راستای افزایش مشارکت اقدام کنند.
نبوی تصریح کرد: وقت آن رسیده که نظام حمایت کند تا چند حزب جدی در کشور ایجاد شود. ما در زمینه سیاسی بلوغ داشتیم ولی به آن حد مورد نظر نرسیده است.
عضو مجمع تشخیص گفت: دستگاه‌های اطلاعاتی و امنیتی در گرفتن استعلام برای تشکیل احزاب نقش دارند. زیرا این فکر پیش می‌آید که ممکن است این احزاب خارج از چارچوب فعالیت کنند. اما چارچوب این فعالیت‌ها باید قانون اساسی باشد. اگر قرار است این موضوع شکل بگیرد، باید این اتفاق بیفتد.
عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام اضافه کرد: رسانه‌ها به خصوص فضای مجازی، نقش مهمی دارند اما امیدبخشی باید توسط دولت، مجلس و سایر نیروهای نظام انجام شود. رسانه‌ها باید برای افزایش مشارکت مردم و حفظ آن را در انتخابات نقش روشنی ایفا کنند. دولت شبانه‌روز تلاش میکند، گرچه ضعف‌هایی در بعضی بخش‌ها وجود دارد.
وی با اشاره به اقدامت مثبت و موثر دولت در حوزه سیاست خارجی، تصریح کرد: این دولت برخلاف دولت‌های گذشته، گرچه شاید پیش‌بینی نمی‌شد اما در زمینه سیاست خارجی بسیار فعال عمل کرده و توانسته است ارتباط با همسایگان را احیا کند که تبیین آن می‌تواند امیدبخش باشد.
نبوی همچنین درباره رد صلاحیت برخی از نمایندگان فعلی و گذشته در انتخابات پیش روی سال 1402، اظهار داشت: امکان داشت کسانی که سابقه زیادی داشتند، رد صلاحیت نشوند تا نگویند انتخابات مهندسی شده برگزار شده است. رد صلاحیت برخی افراد شناخته شده، خبر خوبی نبود. امیدواریم شورای نگهبان با توجه به توصیه‌های رهبری، به دنبال ایجاد مشارکت باشد. فضای مجازی نقش بسیاری در این زمینه دارد. باتوجه به زمان باقی‌مانده، از فرصت برای بالا بردن مشارکت استفاده کنیم.
متکی: رسالت اصلی احزاب ترغیب مردم برای حضور در انتخابات است
در ادامه این نشست منوچهر متکی دبیر و سخنگوی شورای وحدت نیروهای انقلاب با اشاره به بیانات رهبر انقلاب در مورد مشارکت حداکثری در انتخابات طی سخنانی اظهار داشت: مسئولان باید اقدامات لازم را برای برگزاری انتخابات باشکوه انجام دهند و عملکرد خود در این حیطه را به مردم گزارش کنند.
وی افزود: اینکه نامزدی پول بیشتری داشته باشد و بتواند توزیع خوبی داشته باشد و بر اساس روابط عمومی قوی آرای بیشتری کسب کند و به مجلس راه یابد، این وهن نظام و انقلاب است و در هر دوره افرادی از این طریق وارد مجلس می‌شوند،این موضوع باید مورد توجه دستگاه‌های ذیربط قرار گیرد.
متکی خاطرنشان کرد: اگر نامزدها مُر قانون را رعایت کنند، نمود برگزاری انتخابات خوب خواهد بود و باید بدانند که اگر تخلف کردند به مجلس راه پیدا نمی کنند.
سخنگوی شورای وحدت نیروهای انقلاب عنوان کرد: در حوزه مردم باید به این نکته توجه کنیم که تعریف انتخابات قبل و بعد از انقلاب را با مقایسه درستی ارائه کنیم چون قبل از انقلاب انتخابات نداشتیم و افرادی از دربار شاه مشخص می‌شدند و از صندوق‌های رای بیرون می‌آمدند. امام و انقلاب اسلامی حق تعیین سرنوشت را به مردم برگرداند.
وی با بیان اینکه روی کار آمدن دولت‌های مختلف در کشور نشان دهنده به رسیمت شناخته شدن تعیین حق سرنوشت مردم است، گفت: ما در ادبیات صحبت با مردم باید این حق را برای مردم برجسته کنیم که انتخابات برای قاطبه مردم یک حق، برای دین‌مداران یک تکلیف دینی و برای وطن‌پرستان یک تکلیف ملی است.
متکی با بیان اینکه رضایتمندی مردم ملاک است، خاطرنشان کرد: دولت‌ها باید به این مقوله توجه کنند. اگر مردم رضایت نداشته باشند در انتخابات شرکت نمی‌کنند و این مسئله را در دو دوره گذشته انتخابات که مردم احساس کردند حکمرانی به خوبی اداره نمی شود، به شکل محسوس مشاهده کردیم.
سخنگوی شورای وحدت نیروهای انقلاب با بیان اینکه ما باید برای مشارکت حداکثری تدبیر داشته باشیم، اظهار داشت: احزاب مجوز می گیرند که در فصل انتخابات فعالیت کنند و مردم رابه مشارکت ترغیب کنند مجوز نمی گیرد که انتخابات را تحریم کند در هیچ جای دنیا این مرسوم نیست،این بازی را به نام چانه زنی دنبال می‌کنند.
وی با بیان اینکه از حضور سلیقه‌های مختلف در انتخابات حمایت می‌کنیم، خاطرنشان کرد: درصد مشارکت مردم در انتخابات در شهر تهران پایین است و نصف میانگین مشارکت کشوری است و دلایل مختلفی دارد که باید به آن توجه کنیم. به هر حال در این دوره مشارکت حداکثری مدنظر است و باید برای مشارکت حداکثری از همه ظرفیت‌های نظام استفاده کنیم.
مرادی: ثبت نام طیف های سیاسی در انتخابات پررنگ بود
در ادامه عبدالله مرادی، مدیرکل دفتر سیاسی وزارت کشور در نشست «هم‌اندیشی مشارکت در انتخابات پیش‌رو؛ راهکارها و چالش‌ها» در مؤسسه پژوهشی فرهنگی انقلاب اسلامی عصر امروز (چهارشنبه) طی سخنانی، با بیان اینکه حضور طیف های مختلف سیاسی در ثبت نام ها در گستره استان‌های مختلف کشور به شکل پررنگ دیده می شود، خاطرنشان کرد: میزان حضور زنان در ثبت نام‌ها در این دوره افزایش پیدا کرده است و نکته جالب در این باره اینکه در استان سیستان و بلوچستان بالاترین میزان مشارکت در نظرسنجی‌ها دیده می شود که این مسئله نشان می‌دهد که برساخته های رسانه‌ای برخی رسانه‌های خارج از کشور مغایر با فضای واقعی حاکم بر کشور است.
وی افزود: برآوردها و نظرسنجی ها در فضای فعلی این امید را بوجود آورده که با مشارکت حداکثری در انتخابات آتی روبرو باشیم.
مرادی گفت: یکی از چالش های پیش روی ما در بحث مشارکت این است که هنوز گفتمان فعال سیاسی، اجتماعی و ایدئولوژیک در عرصه انتخابات که گروه‌های مختلف را در دوطرف یک گفتمان قرار دهد مشاهده نمی‌شود و حول یک موضوع مشخص هنوز در عرصه انتخابات گفتمانی شکل نگرفته است. البته علت عدم وجود یک گفتمان فعال، به نوع رقابت‌های انتخابات در انتخابات های گذشته بازمی‌گردد.
مدیرکل دفتر سیاسی وزارت کشور تصریح کرد: در انتخاب‌های گذشته به جای اینکه محل رقابت‌های انتخاباتی، ایده ها باشد، شاهد شعارزدگی و رفتارها و سخنان زرد و عامه پسند بودیم. همچنین بی قاعدگی سیاسی یکی دیگر از عوامل بروز چنین وضعیتی در عرصه سیاست کشور بوده است. به این معنا که برخی‌ها که چندین سال در یک طیف سیاسی تعریف می‌شدند به یکباره جناح‌بندی سیاسی خود را تغییر دادند. علاوه بر این جایگزینی مسائل محلی و خرد با مسائل کلان کشوری نیز مشارکت در انتخابات را به مرور در سالهای گذشته تحت شعاع قرار داده است.
مرادی با بیان اینکه نظرسنجی‌ها نشان می‌دهد که راه حل افزایش مشارکت این نیست که مسئله رد صلاحیت‌ها را پررنگ کنیم، عنوان کرد: براساس نظرسنجی‌ها تنها یک تا 3 درصد از افراد که قصد شرکت در انتخابات را ندارند علت را مسئله رد صلاحیت‌ها اعلام می‌کنند.
وی افزود: ما وقتی از مشارکت صحبت می‌کنیم احتمالا به دنبال یک امر پایین به بالا هستیم. ولی وقتی می‌گوییم رقابت، منظور یک تصمیم از بالا به پایین است که فضای مشارکت را تنظیم میکند. امروز در جامعه ما امر سیاسی صرفا در محدود به احزاب و شخصیت‌های سیاسی نمی شود بلکه تمامی رسانه ها، تشکلات صنفی و موسسات فرهنگی و جریانات دانشجویی هر یک به عنوان حلقه میانی در امر سیاسی اثرگذار هستند هرچند همچنان طبق قانون، فعالیت رسمی سیاسی در اختیار تشکلهای سیاسی است اما حتما رفتار مجموعه های متکثر اجتماعی در عرصه انتخابات اثرگذار است.
مدیرکل دفتر سیاسی وزارت کشور با بیان اینکه در بحث رقابت به معنای تسهیلگری و تنظیم گری دولت و مجلس تکالیفی را بر عهده دارند، تصریح کرد: از منظر دولت انتخابات، یک جشن ملی است و هرگونه سوگیری سیاسی از سوی مقامات دولتی نکوهیده و مردود است. همچنین مجلس وظیفه تسهیلگری خود را در قالب اصلاح قانون جدید انتخابات انجام داده است. مجلس با اصلاح قانون، فضایی را برای رقابت انتخابات باز کرده‌است که موجب شده تا زمان بررسی صلاحیت ها برای شورای نگهبان و سایر نهادهای نظارتی گسترده‌تر شود.
وی افزود: علاوه بر این در قانون جدید امکانات عمومی به شکل برابر برای همه داوطلبان در نظر گرفته شده که اتفاق بسیار خوبی است. همچنین سامانه شفافیت مالی داوطلبان استاندارهای شفافیت و سلامت انتخابات را به شکل بسزایی افزایش می‌دهد و نوع نگاه دولت به قوانین مرتبط با فعالیت احزاب وجود داشته که موجب شد ما در کمیسیون ماده 10 احزاب هیچگونه بن بستی برای فعالیت حزبی نداشته باشیم.
خضریان: مردم برای مشارکت در انتخابات در پی دانستن ایده‌های حکمرانی جریانات سیاسی هستند
علی خضریان نماینده تهران، ری، شمیرانات، اسلامشهر و پردیس در مجلس شورای اسلامی در ادامه نشست «هم‌اندیشی مشارکت در انتخابات پیش‌رو؛ راهکارها و چالش‌ها» اظهار داشت: وقتی ما درباره مشارکت سیاسی صحبت می‌کنیم این یک تعارف و شعار سیاسی صرف نیست و باید برای تحقق آن کار و حرکت مشخصی داشته باشیم.
وی افزود: نگاه حضرت امام خمینی(ره) به مردم و مردم‌سالاری دینی تکلیف نقش و جایگاه مردم را در نظام اسلامی مشخص کرده است. و به عبارت دیگر وقتی ما مردسالاری را می‌پذیریم در حقیقت نقش دخالت مردم در امور حکومتی را پذیرفته‌ایم و می‌بایست نقش مردم را در اداره امور جمعی تسهیل و گسترش بدهیم. جمهوری اسلامی از منظر امام خمینی(ره) واژه شعارگونه‌ای نبود. در زمانی که ایجاد یک نظم سیاسی جدید در ایران بر مبنای جمهوری اسلامی مطرح شد، با هژمونی حضرت امام حتی اگر به شعار حکومت اسلامی نیز تبدیل می‌شد، بعید بود با مخالفت اجتماعی مواجه شود. و به طبع اگر نام نظام نوپای پس از انقلاب اسلامی، حکومت اسلامی گذاشته می‌شد، طبعاً بخشی از اختیارات مردم در اداره حکومت نیز محدود می‌شد. این مسأله از این لحاظ اهمیت دارد که بدانیم طرح مردم‌سالاری دینی در ایران از سوی امام(ره) بر مبنای باور و اعتقاد قلبی ایشان به مردم بوده است.
خضریان با بیان اینکه برمبنای دیدگاه حضرت امام(ره) مردم‌سالاری دینی به دلیل اینکه بر مبنای قانون الهی است، از دموکراسی‌های غربی مردمی‌تر است، بیان کرد: در مردم‌سالاری دینی نه اراده حاکمان است، نه اراده اکثریت می‌تواند حقوق اقلیت را نادیده بگیرد. و منبع آن قانون که خدای متعال است، سمت و سویی برای نفع فرد و یا گروهی را در نظر نگرفته است. برای همین است که در دیدگاه امامین انقلاب مهمترین مسأله در انتخابات، افزایش مشارکت سیاسی است.
عضو هیأت رئیسه کمیسیون اصل نودم قانون اساسی خاطرنشان کرد: بنابراین اگر می‌خواهیم در انتخابات پیش‌رو مسأله افزایش مشارکت در انتخابات تحقق یابد، باید تکثر گروه‌ها و جریان‌های مختلف سیاسی در عرصه انتخابات بروز و ظهور پیدا کند و البته درست فهم شود. نماینده تهران در مجلس با اشاره به نگاههای مختلف سیاسی از ابتدای انقلاب تاکنون گفت: زمانی در سالهای ابتدایی پیروزی انقلاب اسلامی، دو نگاه سیاسی غالب شامل خط امامی‌ها و جریان مقابل خط امامی‌ها بود که نشأت گرفته از تفاوت دیدگاه‌ها درباره اسلام فقاهتی پیرامون تدوین قانون اساسی و مفاد قانون اساسی و از این دست تصمیمات شکل گرفته بود و زمینه رقابت و مشارکت سیاسی را در جامعه محقق می‌کرد.
نویسنده کتاب رفتار با مخالفان که به بررسی اندیشه و سیاسی امام خمینی(ره) در مواجهه با مخالفان می‌پردازد، افزود: بعد از اینکه با رای و اقبال مردم شاهد روی کار آمدن خط امامی‌ها بودیم، در جریان نحوه اداره کشور در موضوعات اقتصادی همچون قانون کار و نحوه مداخله دولت در موضوعات اقتصادی، مسایل سیاسی داخلی و خارجی همچون قرابت بیشتر با ولایت فقیه و نحوه مواجهه با آمریکا، دو جریان چپ و راست از دل این جریان شکل گرفت که در نتیجه اختلافات سیاسی و اقتصادی در بدنه جریان خط امامی‌ها بود که همین دو جریان و نگاههای متفاوت ایشان، زمینه مشارکت و رقابت در انتخابات را میسر و محقق کرد. پس از این دوره شاهد شکل‌گیری اصلاح طلب و اصولگرای مرسوم در ادبیات سیاسی کشور بودیم که البته پیش از این یک طیف وابسته به دولت کارگزاران که قالب آنها بخشی از طیف راست سنتی آن زمان بودند، تحت عنوان راست دولتی شکل گرفت و در نهایت به اصلاح طلبان پیوست.
خضریان خاطرنشان کرد: از سال ۱۳۸۴ به بعد دوگانه‌های سیاسی در عرصه انتخابات با حضور همزمان آقایان احمدی نژاد، قالیباف، لاریجانی، ولایتی، رضایی، کروبی، هاشمی، مهرعلیزاده و معین رنگ و بوی جدیدی به خود گرفت و نشان داد که دیگر تحلیل دوگانه چپ و راست یا اصلاح طلبی و اصولگرایی در صحنه سیاسی کشور مثل سابق نخواهد بود و فضا به گونه‌ای شده بود که مردم بین آقایان لاریجانی و ولایتی، احمدی نژاد و قالیباف، معین و کروبی تفاوت‌هایی می‌دیدند و اینگونه نبود که اگر کروبی از عرصه رقابت‌ها خارج می‌شد رای او لزوماً به سبد معین ریخته شود و یا کنار رفتن یکی از نامزدهای اصولگرا رای آن را به سبد دیگر نامزد این طیف سرریز کند. بنابراین از سال ۱۳۸۴ با نوعی از تکثر سیاسی و خروج از دوگانه‌های مرسوم گذشته همچون اصلاح طلب و اصولگرا مواجهیم که متأثر از فضای اجتماعی است.
نماینده تهران در مجلس یازدهم گفت: این تکثر همچنان هم واقعیت عرصه سیاسی و اجتماعی ایران است که در حال پیشروی است. بطوریکه به سمت متکثرتر شدن محیط سیاسی در حرکت هستیم. البته در حین تکثر، آنچه محل اصلی رقابت‌های سیاسی است، مسأله ایده‌های حکمرانی است. از این دوره به بعد کم کم سؤال و مطالبات مردم نسبت به داوطلبان انتخابات تغییر کرده و دیگر اینگونه نبود که مردم سؤال کنند که داوطلبان از کدام گروه سیاسی هستند، بلکه سؤال‌شان این است که افراد با چه ایده‌ای می‌خواهند کشور را در عرصه سیاسی، فرهنگی، اقتصادی یا بانکداری را اداره کنند. یا اینکه در حوزه تحریمی کشور را می‌خواهند به چه سمتی سوق بدهند. بنابراین می‌طلبد که گروه‌ها و جریانات سیاسی در فضای کنونی تحولی را در رویکردهای خود به انتخابات رقم بزنند تا زمینه مشارکت حداکثری در انتخابات رقم بخورد.
خضریان با تأکید بر اینکه برخی گروه‌های سیاسی ما دچار نوعی بیماری سیاسی به نام "ماندن در گذشته" شده‌اند، اظهار داشت: متأسفانه برخی گروه‌های سیاسی ما هنوز تصور می‌کنند که مردم منتظر این هستند که ببیند چه ائتلاف‌های سیاسی شکل می‌گیرد یا مثلا فلان چهره سیاسی آیا وارد عرصه انتخابات می‌شود یا خیر، و بر همین اساس معتقدند که شورای نگهبان با کنار گذاشتن وظایف قانونی خود، باید در احراز صلاحیت‌ها با دست بازتر عمل کند. در حالی که در انتخابات شورای شهر دوم که احراز صلاحیت نامزدها توسط نمایندگان مجلس دوره ششم صورت گرفت و مجری انتخابات نیز دولت اصلاحات بود، براساس این تحلیل در عین اینکه شاهد بیشترین احراز صلاحیت‌ها تا آنجا که برخی اعضای نهضت آزادی نیز تأیید صلاحیت شده و در سطح شهر تبلیغات خود را با تصاویری که کراوات بسته بودند، انجام دادند، هستیم. از طرفی با مشارکت ۱۳ درصدی مردم در انتخابات شاهد پایین‌ترین مشارکت سیاسی در طول دوران نظام جمهوری اسلامی هستیم که با نظریه‌ای که در انتخابات پیش‌رو از سوی برخی افراد برای احراز صلاحیت‌ها خارج از روال قانون مطرح می‌شود، همخوانی ندارد.
وی با بیان اینکه مسأله افزایش مشارکت چیزی نیست که لزوما با باز شدن فضا و احراز صلاحیت حداکثر بتوان آن را محقق کرد، گفت: مردم امروز به دنبال دانستن ایده‌های حکمرانی گروه‌ها و جریانات سیاسی هستند، بنابراین اینکه بخواهیم صرفاً لیستی را درست کنیم، عامل پیروزی یک جریان سیاسی نخواهد بود.
نماینده تهران در مجلس در همین راستا یادآور شد: در انتخابات مجلس دهم اصولگرایان با لیستی وارد عرصه انتخابات تهران شدند که به شکل همزمان چهره‌های حامی و منتقد برجام در آن حضور داشتند اما دیدیم که این لیست ۳۰ هیچ از رقیبت خود شکست خورد. علت این بود که مردم با خود گفتند خب این لیست بالاخره چه موضعی در بحث برجام و چه نگاهی در سیاست خارجی خواهد داشت. بنابراین مردم پیش خود گفتند که مشخص است این لیست انتخاباتی ایده مشخصی برای اداره کشور ندارد.
خضریان ادامه داد: همین الآن هم برخی گروه‌های سیاسی برای انتخابات پیش رو به دلیل دچار بودن به همین بیماری تحلیلی ماندن در گذشته، رسیدن به یک لیست واحد بدون توجه به الزامات آن را دنبال می‌کنند. به همین دلیل آقایی فرد نزدیک به خودش را که دو جلد کتاب در دفاع از برجام دارد را آماده حضور در لیست تهران کرده است. از سوی دیگر نماینده‌ای را داریم که همین چند روز پیش ۶ جلد کتابش در نقد برجام را رونمایی کرده و او هم آماده است که در این لیست انتخاباتی قرار گیرد. این نشان می‌دهد کسانی که این طراحی را انجام می‌دهند درک صحیحی از افکار عمومی جامعه و بدنه دانشجویی دانشگاه، بدنه نیروهای مؤمن و بسیجی مساجد در تهران و طلاب حاضر در حوزه‌ها ندارند.
خضریان در پایان با انتقاد از فرهنگ غلط غربی مانور جمعیت و کمپین‌های انتخاباتی که در سطح برخی شهرهای ایران نیز رواج داشته است، گفت: برخی به جای اینکه فرهنگ رقابت درباره ایده‌ها و راهکارهای حل مشکلات مردم را در انتخابات پررنگ کنند، متأسفانه شاهد هستیم که در مسیر عکس این مسئله حرکت می‌کنند. و با برگزاری جلسات چند نفره، میهمانی دادن و سفره پهن کردن‌ها به دنبال جذب رأی هستند. متأسفانه برخی گروه‌های سیاسی امروز در تهران مانور افراد بیشتر در گروه‌های سیاسی خودشان را محل قدرتنمایی و کنار گذاشتن ایده‌های حکمرانی قرار داده‌اند، کاری که در گذشته این فرهنگ در شهرستان‌ها بیشتر باب بود و به جای تغییر آن در آنها، گریبان‌گیر شهرهای بزرگی چون تهران نیز شده است. و منجر به افزایش هزینه‌های چند میلیاردی برای انتخابات و به تبع آن با توجه به محدودیت منابع مالی گروه‌های سیاسی، زمینه‌ساز سوءاستفاده از منابع مالی نامشروع خواهد شد.
